Het dorp Balaguina ligt aan de Pinari plateau, ongeveer 40 kilometer ten zuid-oosten van Mopti en 500 kilometer van Bamako, de hoofdstad. De school is gelegen langs de weg naar Nando en andere omliggende dorpen. De locatie is zorgvuldig gekozen, samen met de bewoners van het dorp Balaguina. Door de school net buiten het dorp te plaatsen, aan de weg naar omliggende dorpen, behoort de school van alle van hen. Het project is een ensemble van een schoolgebouw, onderwijzerswoningen, een sanitairblok en een gemeenschappelijke buitenruimte. Het terrein wordt omsloten door Jatropha beplanting om enige bescherming tegen dieren te bieden. De olie uit de planten wordt ook gebruikt voor het maken van biodiesel. De school moet voldoen aan de eisen die door de overheid en het CAP (Centre d’Animation Pédagogique) is voorgeschreven. De scholen in het algemeen bestaan uit clusters van drie klaslokalen. De lokalen zijn 7 bij 9 meter en dienen voor ongeveer 60 leerlingen. De school in Balaguina wordt opgebouwd in twee fasen de school langzaam te laten groeien. De eerste fase bestaat uit een schoolgebouw van drie klaslokalen met veranda’s aan beide zijden. De tweede fase omvat een extra schoolgebouw wat zich dichter bij de weg situeert. Tussen deze gebouwen ontstaat een schoolplein met bomen die schaduw bieden.

De architectuur van de school en de onderwijzerswoningen vormen een nauwe band die betrekking hebben op de lokale bouw en woning tradities. Het gebruik van lokaal geperste leemstenen resulteert in een vloeiende integratie met de omgeving, net als bijna alle Dogon dorpen die opgaan in het landschap.De formele taal is een duidelijk gevolg van de functionele eisen. De structuur van de school is uniek met twee veranda’s langs de klaslokalen. Beide veranda’s fungeren als steunberen voor het opvangen van belasting van het dak. Daarnaast bieden zij comfortabele buitenruimte voor de leerlingen. De leemstenen zijn in afwisselende gestapelde verbanden gelegd met enkele ribben die het ritme van de gevel bepalen. In de passage volgen de stenen de drukboog en vormen op deze manier de karakteristieke openingen. De dakgoot wordt geaccentueerd door extra lagen en enkele dilataties verdelen de bogen. De afwerklaag boven op de leemstenen van het dak bestaat uit een 20-30mm dikke laag rode aarde vermengd met cement om een waterdichte laag te creëren. Met de hand gemaakte keramische waterspuwers voer het regenwater af. Deze waterspuwers, gemaakt door het Bozo volk, worden ook toegepast in het dak voor ventilatie en tevens daglicht.

In de Dogon regio worden verschillende bouwmethoden en materialen toegepast, afhankelijk van de exacte locatie. Klei is het meest voorkomende bouwmateriaal, waar in de Dogon regio veel verschillende soorten van bekend zijn. In Balaguina, was klei de meest voor de hand liggende keuze. Het is zeer belangrijk om te bouwen met zoveel mogelijk lokaal beschikbare middelen. Dit is economisch interessanter dan het importeren van materialen, een duurzame oplossing en eenvoudig te verwerken. Het volledige gebouw, de dragende muren, het gebogen dak en de vloeren zijn uitgevoerd met hydraulisch gecomprimeerde leemstenen. De leemstenen persmachine is mobiel, zodat de productie op de bouwlocatie kan plaats vinden. De blokken wegen 8,5 kilo per stuk en kunnen een druk van 15 N/mm2 dragen. 3-4% cement wordt toegevoegd aan de blokken om deze waterdicht te maken. De fundering is gemaakt van in het werk gestort beton.

Download hier het project presentatieboekje van de basisschool in Balaguina (in het Engels).

Nombori is een prachtig dorp dat ligt strak tegen de rotswand, het dorpje heeft een klein cultureel centrum en in het verleden was het dorp zeer geliefd bij de toeristen.

Het mooiste deel van het dorp dat strak tegen de rondswand was gelegen is helaas een beetje in verval geraakt en de meeste huizen zijn verlaten. Iets verder onderaan
de helling wonen nu de meeste mensen. Nombori is zeer moeilijk bereikbaar door de beslotenheid van grote zandheuvels en de waterpartijen langs de rotswand. Met
ezelkarretjes lopen de mensen om hoog en omlaag naar de akkers. Bij het dorp zelf is nog maar heel beperkt landbouw mogelijk wand de meeste vruchtbare gronden
zijn verdwenen onder het stuifzand.

De school van Nombori is in samenwerking met stichting Dogon Bloemendaal gerealiseerd. Het was de wens van de gemeenschap waar al lang een goede lagere 6
klassige school stond om ook het vervolgonderwijs de 2^e cyclus, groep 7,8,9 te gaan organiseren in het Dorp. Aanvankelijk zou de school van gehakte stenen worden
gerealiseerd, maar in overleg met het dorp is er uiteindelijk gekozen voor een betonstenen model. De moeilijke aanvoer van het materieel heeft ervoor gezorgd dat de
realisatie langer heeft geduurd dan gedacht maar nu het gebouw er staat wordt er al goed gebruik van gemaakt. Er zijn bij aanvang een directeur, een leraar en een
stagiaire om de kleine 90 leerlingen les te geven.

Het dorp Soban, in de vlakte gelegen op een kleine 15 kilometer van Koundou, had al een klaslokaal en een mooie directeurswoning. Gefinancierd door de de Air France piloten stichting. Hier kregen de kinderen van de eerste drie jaar les.(6-8 jaar) de oudere kinderen gaan in Koundou naar school. Het dorp groeit en dus ook het aantal kinderen. De zeer bevlogen en inspirerende directeur heeft flink achter iedereen aan gezeten waardoor de Franse piloten bereid waren om nog twee lokalen te financieren. Wij hebben gepleit om deze school meteen uit te breiden met twee lerarenwoningen, want de huisvesting van nieuwe leerkrachten bleek in 2010 bij het plannen maken steeds meer een probleem.

Deze lerarenwoningen zijn aan beide kopzijden van het schooltje aangebouwd. De school is al sinds oktober in gebruik maar de opening was uitgesteld. Helaas durfden de Fransen niet meer te komen, vandaar dat SDO in een zeer bescheiden rol de honneurs waar heeft genomen. Op de opening werden zeer veel activiteiten door de leerlingen getoond wat ook meteen de kracht van de directeur weerspiegelde. Het maakte mij zeer optimistisch over deze school. Ook de vele vertegenwoordigers en de uitbreiding met daadwerkelijk 2 leerkrachten maakte het compleet. Voor SDO zijn deze gelegenheden ook heel goed om na afloop met vele lokale bestuurders de contacten te versterken en de toekomstige samenwerking te verkennen. Kortom feest en werk!

Het dorp Amani ligt aan de voet van de rotsklif. In dit dorp bevindt zich de eerste school van SDO. Joop nam tijdens zijn bezoeken aan de Dogon altijd voetballen mee voor de scholen. In 1991 deed de dorpsoudste hem daarom het volgende verzoek: ‘U bent professor en geeft onderwijs aan de TU Delft, in plaats van voetballen zou u beter een school voor ons kunnen bouwen.’ Toen Joop en Gonny in 1994 hun 60 jarige verjaardag vierden, leek dat een mooie aanleiding om de gevraagde school echt te realiseren.

Deze eerste school is gebouwd van het traditionele bouwmateriaal banco. Dit zijn gedroogde stenen van leem, zand en strohalmen. Het resultaat wordt afgepleisterd met een leemmengsel en vervolgens eventueel geschilderd. De school bestaat uit drie klassen die met elkaar verbonden zijn door middel van een schaduwrijke veranda, bedekt met strohalmen. Op de hoek bevindt zich nog een kantoortje voor de directeur. In 1996 werd de school feestelijk geopend; een feest dat in Joops geheugen gegrift staat als het allermooiste feest dat hij ooit heeft beleefd.

Naast de school is hier in de loop der tijd ook zorg gedragen voor uniformen, latrines en schoolbanken. In 1998 zijn er op het terrein van de school twee slaapvertrekken voor de onderwijzers gebouwd, voorzien van douches en toiletten. Deze onderwijzerswoningen bleken noodzakelijk om goede onderwijzers aan te trekken en te behouden.
In 2002 is er vanwege het enorm gegroeide aantal leerlingen een tweede blok met 3 klassen bijgebouwd. Dit blok is haaks ten opzichte van het eerste blok geplaatst, waardoor de twee gebouwen als het ware het schoolplein omarmen. Dit tweede blok is enigszins in de zelfde stijl gebouwd als het eerste, alleen is deze niet van banco gebouwd maar met de meer gangbare betonstenen. In 2007 heeft de eerste school na 13 jaar een flinke opknapbeurt gekregen. Lemen bepleistering blijft niet eeuwig mooi zitten en daarom moet er van tijd tot tijd onderhoud plaatsvinden.

Banani is een dorpje op een zeer pittoreske plaats onder aan de rotswand. Ooit is hier door een Amerikaans initiatief begonnen aan de bouw van een school. Door gebrek aan geld is de bouw stilgelegd en de school heeft er jarenlang half afgebouwd bijgestaan. Joop is vele malen gevraagd de school af te bouwen, maar heeft dit in eerste instantie altijd geweigerd omdat hij niet met die Amerikaanse ploeg wilde samenwerken. Uiteindelijk heeft hij toch besloten de school af te maken in het belang van de kinderen. Onder de bewoners van Banani zijn kundige mensen die ook betrokken waren bij de bouw van de school in Yanda. Het hakken van stenen en het metselen van muren was daarom al grotendeels gebeurd, maar zonder geld kom je niet ver. De bouw van deze school is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Stichting Bloemendaal Dogon. Vanwege het voorhanden zijn van een stenen groeve in de nabije omgeving is de school gebouwd van gehakte stenen blokken. Door lokaal vakmanschap worden stenen op maat gemaakt en gemetseld tot solide muren en bogen. De twee gebouwen zijn tegenover elkaar geplaatst, met vanwege de schuinheid van de locatie een schoolplein op een helling. Het hoogste gebouw is te bereiken door drie fraaie trappartijen.

In 2007 is begonnen met het half afgebouwde deel in twee fases af te maken. Als eerste is er gestart met het tweede blok van 3 nieuwe klaslokalen. In maart 2008 waren beide gebouwtjes gereed. Ook voor de inrichting van de lokalen is gezorgd. Per lokaal van 7 x 9 meter zijn drie rijen schoolbanken nodig, 18 stuks per lokaal, een stalen kast voor lesmateriaal, boeken, schriften en voor de onderwijzer een tafel, twee stoelen en een lade blok.

Bore ligt in de vlakte en is een relatief jong dorp, het behoort tot de gemeenschap van Koundou. Veel van de families van de rotswand zijn hier naartoe gegaan om de landbouw te bedrijven. Er zijn inmiddels waterputten gerealiseerd en de bevolking groeit hier hard.
De school van Bore hoort in het reekje school gebouwen van Ghama en Soban. Het zijn de eerste scholen waar wij maar 3 klassen hebben opgericht en wij ons tegelijkertijd hebben ingezet voor huisvesting van de leerkrachten. Aanvankelijk liepen veel kinderen naar de rotswand (een kleine 11 kilometer!) of ze gingen niet naar school. De start van de scholen hier is een verdere uitbreiding van onze activiteiten in de vlakte.  Het vraagt in de toekomst wellicht om wat andere gebouwen. Duidelijk is in ieder geval dat ze niet meer staan in het toch gevoeligere gebied van de Unesco langs de rotswand.

Het schooltje blend met zijn geperste aarde stenen prachtig in de omgeving. Het waait hier veel meer vandaar dat we in eerste instantie hebben besloten om de ramen niet draaibaar te maken en alleen maar lamellen toe te passen. Nu inmiddels 4 jaar later kunnen we zien dat er echt weinig onderhoud nodig is aan gevels, ramen en deuren. Maar we zijn inmiddels wel weer verder met het denken over de architectuur, het schoolterrein, de landschappelijke inpassing en meer ventilatie en andere dakvormen (kijk maar eens bij Balaguina, of Gangaroubouro).

In 2010 worden er door de stichting plannen gemaakt voor nog eens drie scholen. Het bouwen van drie-klassige scholen in de veel armere dorpen in de vlakte gaat
beter omdat er goede afspraken zijn gemaakt met het CAP. Er wordt pas gestart met het bouwen van scholen als er duidelijkheid is over het aantal onderwijzers en
de school binnen het beleid van de Malinese overheid past. De overheid raakt steeds meer betrokken in het Dogon gebied. Ook de keuze van SDO, met steun van de
overheid, om te beginnen met scholen van drie klassen waar per lokaal twee jaarlagen zijn gehuisvest lijkt zijn vruchten af te werpen.

Het bouwen met de geperste aarde stenen die in Sevaré worden geproduceerd heeft als nadeel dat de bijdrage van de lokale gemeenschap moeilijker van de grond
komt. De scholen zijn wel aanzienlijk goedkoper in bouw en zullen zeker veel minder onderhoud vergen. Voor de scholen van Boré en Balaguina die in 2011 worden
gebouwd is besloten om de stenen op locatie te gaan produceren. Dit zal goedkoper zijn maar daarnaast ook een mogelijkheid bieden om de lokale gemeenschap te
laten meewerken aan de productie van de geperste aarde stenen.

Het dorpje Kani Gougona ligt hoog op de vlakte. Het is een zware tocht om er te komen, zelfs met de auto vanuit Sangha duurt het ruim 1,5 uur. Vanwege de ligging boven op het plateau met veel rotsvlakten is de temperatuur erg hoog in het dorp als gevolg van warmteopslag en uitstraling.

Hier is door SDO in 2002 de eerste fase in de vorm van een drie klassige school gerealiseerd. Hier wordt middelbaar onderwijs gegeven (MAVO/HAVO niveau). Het gebouw is gemaakt van betonstenen en vervolgens afgepleisterd met leem. Daarna heeft het gebouwtje de voor Joop’s schooltjes karakteristieke gele kleur gekregen met blauw geschilderde ramen en deuren. Aan de voorkant biedt een galerij schaduw. Aan de achterkant zijn hiervoor brede betonnen luifels gebruikt die tevens dienst doen als latei.

In 2003 is de 2^e fase van de school opgeleverd. Dit gebouw is een spiegeling van het eerste gebouw. De ruimte tussen de twee gebouwen doet dienst als schoolplein. Tevens zijn er in die zelfde periode woningen gerealiseerd voor de onderwijzers. Een goede ambiance voor de onderwijzers is belangrijk voor een continue bezetting.

Het dorpje Kani Kombole is één van de dorpjes die tijdens de acties van El Hadj Omar Tall ernstig is beschadigd. Gelukkig zijn enkele karakteristieke oude gebouwen
bespaard gebleven. Typerend voor de locatie is de donkere kleur van de steile rotswand.

In 2003 is begonnen aan de bouw van twee schoolgebouwtjes van elk twee klassen. De twee gebouwtjes staan tegenover elkaar, met daar tussenin een schoolplein.
Meer richting de rotswand zijn latrines en twee onderwijzerswoningen te vinden. Typerend is dat beide woningen ook een keuken hebben met een ronde vorm.
De schooltjes zijn gebouwd in de typerende stijl van Joop, met een schaduwrijke galerij, luifels aan de achterkant, ventilatie gaten en tenslotte geel geschilderd
met blauwe kozijnen. Anders dan bij de andere scholen is dat de galerij deels gesloten is.

In 2005 was er sprake van een eventuele uitbreiding met een extra blok van twee klassen. Tot nog toe heeft dit nog niet plaatsgevonden. Het realiseren van scholen
heeft niet alleen te maken met de vraag naar onderwijs, maar ook met het aanbod aan leraren die door de regering beschikbaar moet worden gesteld

De school in het dorpje Koulou nabij Segue is één van de eerste scholen die is gebouwd met de geperste leemstenen die geproduceerd worden door middel van de geschonken leemsteen persmachine. Dit nieuwe bouwmateriaal zorgt ook voor een nieuw uiterlijk van de school. Het principe van een blok met drie klassen met aan de voorkant een doorlopende veranda blijft bestaan, maar kenmerkende details aan bijvoorbeeld penanten en koppen zijn nieuw. Dit impliceert ook nieuwe bouwtechnieken die de metselaars met enkele voorbeelden al doende onder de knie hebben gekregen. Belangrijk bij het bouwen met geperste leemstenen is dat de bovenkant van de stenen tegen directe regenslag moet worden beschermd. Hiervoor worden muren en kolommen voorzien van een betonnen kop.

Naast het bouwen met de nieuwe geperste leemstenen heeft deze school ook de primeur van nieuwe vensters. De eerder toegepaste te openen vensters waren kwetsbaar bij harde wind en lieten daarnaast veel zand en stof de lokalen binnen. De nieuwe vensters zijn voorzien van afsluitbare schoepen, wat een enorme verbetering is bij de veelvoorkomende zandstormen.

Bij het dorpje Koundou is door SDO een compleet ensemble van onderwijsondersteunende voorzieningen gerealiseerd. Al in de begintijden van de stichting heeft SDO hier putten gerealiseerd. Na verloop van tijd bleek dat er ook behoefte was aan een schoolgebouw nabij de putten. De bouw hiervan is in 2002 aangevangen met de eerste fase van een school met vier klassen. De vier klassen zijn ondergebracht in twee gebouwtjes die tegenover elkaar zijn geplaatst. Na de realisatie van de school is er begonnen met de bouw van de overige voorzieningen, waaronder de gebruikelijke onderwijzerswoningen en latrines maar deze keer ook fraaie logeerhuisjes voor leerlingen die van ver moeten komen. In 2005 kwam het verzoek de school met twee klassen uit te breiden. Hiervoor werd aan beide gebouwtjes een nieuw lokaal aangebouwd. Tegen het einde van het jaar waren deze gereed. Op dat moment waren er 360 leerlingen en slechts twee onderwijzers. Het aantrekken van goede leerkrachten gaat helaas erg moeizaam. Het grote aantal leerlingen had ook tot gevolg dat er een groot tekort was aan meubilair. Ook hier heeft SDO actie ondernomen om dit aan te vullen.

In de regio Bankas is het dorp Kourounde te vinden. In dit dorp bevind zich een fraaie moskee in de traditionele bouwstijl. In 1999 kwam tijdens het feest van de smeden door de ouden het verzoek om een school te bouwen in de lege ruimte tegenover de moskee. Dit zou de 2^e school worden die door Joop is ontworpen. Dat het ontwerpen van een school snel kan gaan bewijst de bouw van deze school. Na een week waren de plannen en afspraken met aannemer Amatige, de smid en de bankenfabrikant al rond. Ook de bevolking van Kourounde hielp in volle getale mee. Precies een week na het eerste overleg werden de eerste duizend stenen gemaakt. Deze indrukwekkende actie toont aan dat er alle vertrouwen is in de waarde en betekenis van onderwijs.

De eerste fase van de school bestaat uit een gebouw met twee klassen zonder veranda. In 2001 werd een tweede gebouw met twee klassen gebouwd. Dit gebouw is haaks ten opzichte van het eerste gebouw geplaatst zodat de twee gebouwen als het ware een schoolplein omarmen. In de eerste plannen zou een derde gebouw dit ensemble afmaken, waardoor een omsloten plein zou ontstaan.

Er werd echter anders besloten.  Uit inmiddels opgedane ervaring blijkt een school met drie klassen beter aan te sluiten bij de organisatie van het onderwijs. Daarom werd in 2004 besloten beide gebouwen uit te breiden met de aanbouw van één klas. Tevens werd meteen de gelegenheid aangegrepen de bestaande gebouwen van een nieuwe leemlaag te voorzien en het geheel van veranda’s te voorzien. Ook werden er vanuit Nederland nieuwe dakpanelen van 7 meter lang aangeleverd. Voordat het regenseizoen in augustus was losgebarsten was het werk gereed en de schoolgebouwen waterdicht. Later dat jaar, in oktober werden ook logeerhuisje gerealiseerd voor kinderen die van ver moeten komen.

In de Madougou regio werd in 2010 twee scholen gebouwd: een blok van 3 lokalen zowel in Ourou kamba als in Gama. De school in Ourou kamba is met betonsteen
gemaakt en gepleisterd. De school is gesitueerd in de vlakte, tegen een zandduin aan en maakt aan de voorkant ruimte vrij voor een speelplaats voor de scholieren.
In het verlengde van het blok van de school is er een latrine, die ook gemaakt is met betonstenen en pleisterwerk.

Het dorpje Pa ligt in de vlakte van de Pinari. Het is van bescheiden omvang en ligt van oudsher op een rotsplateau, wat bereikbaar is via slechts een steile nauwe rotsspleet. Hierdoor is het dorp goed verdedigbaar. Nadeel hiervan is dat er door de hoge ligging slechts beperkt water beschikbaar is. Toen in 2002 door een hevige regenval veel van de woningen ernstig raakten beschadigd, besloten veel dorpsbewoners nieuwe woningen te bouwen op het lager gelegen terrein.

Op dit lager gelegen terrein realiseerde SDO in dat zelfde jaar een schoolgebouw met drie klassen. Het schooltje is gebouwd met gehakte stenen blokken. Deze blokken zijn  gewonnen uit open steengroeven in de nabije omgeving. Door vaklieden worden ze zorgvuldig op maat gemaakt en gemetseld tot fraaie muren en elegante bogen voor de galerij.  Naast de school bevindt zich de noodzakelijke waterput. Het schooljaar gaat in Mali in oktober van start. De school was gelukkig mooi voor die tijd gereed en werd in 2002 in gebruik genomen.

Sangha wordt gezien als de culturele ‘hoofdstad’ van de Dogon. Het plaatsje bestaat oorspronkelijk uit dertien verschillende kleine dorpjes, zoals Ogol Na en Ogol da. In totaal wonen er in deze agglomeratie zo’n 25000 inwoners.  Sangha vervult een regiofunctie en heeft meerdere scholen: twee scholen voor  basisonderwijs met 750 kinderen en een school met 450 kinderen voor de 2^e fase (voortgezet onderwijs Mavo-Havo). Eén van deze scholen is gebouwd in de traditionele leembouw en stamt uit 1907! Helaas was dat ook duidelijk zichtbaar aan het uiterlijk van de school. Eens in de zoveel tijd de school van een nieuwe leemlaag voorzien was al lang niet meer voldoende: er moest een grondige renovatie plaatsvinden om het prachtige gebouw voor de toekomst te bewaren. De renovatie is geheel op traditionele bouwwijze uitgevoerd. Muren werden, waar nodig opgetrokken met dezelfde leemstenen blokken als voorheen, en ook het dak werd gedicht met leem, in plaats van stalen golfplaten. Na oplevering in de zomer van 2005 zag de school er weer als nieuw uit en kon ook nieuw schoolmeubilair worden geplaatst. Naast de renovatie zijn er in Sangha ook douches en latrines gerealiseerd.