Het dorp Nando ligt verscholen tussen twee gebergten. In de “cercle de bandiagarra” niet ver van het dorp Samadougou. Het behoord tot het landelijke gebied van de Pignary Bana (de lage steen vlakte). Het is een uniek dorp met een unieke architectuur en moskee. Zoals alle Dogon dorpen is de oorsprong van dit dorp uit de tijd dat Mali behoorde tot het het rijk genaamd Mande (Mandinge). De eerste twee bewoners, twee broers, kwamen oorspronkelijk uit Djenne en hebben het dorp gesticht.
De grote moskee van het dorp stamt uit de 12e eeuw en staat in het midden tussen de drie wijken van het dorp, net zoals Timbouctou en Djenne, is Nando een islamitische gemeenschap. De naam van het dorp is ontstaan door de bijzondere woningen, in Dogon betekend Nando namelijk een huis met etages. De bewoners hebben het hele dorp ommuurd en het dorp is alleen bereikbaar door de drie poorten, voor elke wijk een. De muur is vanaf de stichting van het dorp van groot belang geweest evenals de verscholen ligging, strategisch tussen twee bergruggen. Het dorp Nando heeft altijd een structuur gehad van een belegerde vesting met huizen op uitkijkpunten. Het was zo goed te verdedigen tegen aanvallers, want uiteindelijk was het enkele kleine islamitische enclave in een verder Animistisch gebied. Vanuit deze positie kon er ook goed worden gejaagd, want de jacht was de belangrijkste voedingsbron naast de landbouw.
In de drie wijken met ongeveer 130 families wonen nu een kleine 1200 mensen. Om vanuit het dorp in de vallei te komen is het ongeveer 1500 meter lopen vanaf de west uitgang en 2000 meter vanaf de oost uitgang. Maar de bereikbaarheid van het dorp blijft nog steeds een van de lastige punten want, er is geen mogelijkheid om het dorp met een kar met ezel of auto te bereiken.
Veel van de woningen verkeren in een matige tot slechte staat. Dit komt voor een groot deel door het gebrek aan water in het verleden. Sinds een paar jaar zijn er 3 putten gerealiseerd door de Stichting Dogon Onderwijs en dat maakt het leven weer mogelijk in het dorp en daarmee komt ook weer de wens boven van de bewoners om de huizen te gaan renoveren en herstellen.
Er zijn verschillende methoden mogelijk die verschillende kosten met zich mee brengen voor de bewoners. Hout voor het herstellen van de tussenverdiepingen en de daken is erg duur, maar ook de toeslagen benodigd om de laatste afwerking met leem duurzamer te maken word veelal achterwegen gelaten om dat deze te duur wordt bevonden.
Een ander knelpunt is het vervoer van nieuwe verse banco wat moet komen uit de vlakte. Jaarlijks spoelt de herstelde weg naar het dorp grotendeels weg waardoor veel vervoer uiteindelijk op het hoofd gebeurd. Wat de aanpak van de werkzaamheden natuurlijk erg vertraagt.
Wij zijn bezig om hiervoor een samenhangende aanpak van het project op te zetten. Doel van alle missies in 2012 en 2013 is om een duidelijke inventarisatie te maken van alle benodigde werkzaamheden en behoeften, aanvullend op dat wat er door de bewoners zelf word gerealiseerd. Er zijn inmiddels drie inventarisatie momenten geweest.
In juni 2012 is een eerste gesprek ronde geweest met het dorp, hoe zien zij het project en wat gaan zij doen en waarbij zouden wij hun kunnen ondersteunen.
Het tweede bezoek in december is er met een vertegenwoordiger van de MCB ( mission Culturel de Bandiagarra) een bezoek gebracht waarbij ook een breder kring van tegenwoordigers zoals de Burgemeester van Nando, Bolimba en alle chefs de Villages aanwezig waren en zijn er de eerste afspraken gemaakt waar met werkzaamheden door het dorp zelf zal worden gestart. Tevens zijn er van veel huizen foto series gemaakt en is er een eerste inventarisatie gemaakt van knelpunten. Het belangrijkste blijft toch vooral een discussie over op welke wijze het meest duurzaam de laatste laag leem kan worden aangebracht, welke menging het beste werkt en wat de toeslagstof moet zijn.
Het derde bezoek is gedaan in maart door een technisch team, dat de eerste huizen is begonnen op te meten en een beschrijving van de huidige aanpak. Er is tevens een aanvullende foto reportage gemaakt (Team Hamidou Sangare, Moussa Coulibaly, Bourema Diallo, en de lokale projectleider Sidi Degoga, bewoner van Nando en Amatigue Dara (ADI).
Op 4 mei hebben wij het project bezocht om de rapportages te evalueren, voorzichtige conclusies te trekken en vervolgstappen te formuleren. Speciaal voor de gelegenheid hebben we naast de vertegenwoordiger van MCB (Oattara), Boubacar Kouroumanse ( hoofdmetsel gilde Djenne). De werkzaamheden van de dag zijn verder vastgelegd door filmer Mamamdou Moriko. Alle huizen van alle families zijn inmiddels geteld, de graanschuren, het familie huis. Met een GPS zijn de huizen nu op locatie vastgelegd gekoppeld aan de familie naam.
Met Boubacar hebben we vastgesteld dat bij een aantal al door ons aangepakte huizen de basis op zich goed is maar dat er vooral een jaar later nog duidelijk een afwerklaag overheen moet met de goede toeslagen die nu duidelijk niet worden gebruikt.
Ten tweede is de conclusie dat er te schrale leem wordt gebruikt van grond die aanwezig op het terrein. Hieraan worden in basis ook te weinig toeslagen toegevoegd. Verse aanvoer van rijker leem lijkt noodzakelijk waarbij we wel van wegen de uniciteit moeten zorgen dat er niet volstrekt andere gekleurde leem wordt aangevoerd. Verder is het duidelijk dat er een snelle aanpak nodig is bij diverse huizen om verdere schade te voorkomen.
We hebben ook langdurig stilgestaan bij een aantal huizen. Het team stelde wederom vast dat de rijkdom van de huizen pas echt goed zichtbaar wordt als ze zijn gepleisterd. Dat laat een aantal door ons al aangepakte huizen goed zien. Het is noodzakelijk om nog beter te zoeken in de oude archieven naar de situaties voor en na het herstel.
Er zijn inmiddels weer stukken gerealiseerd sinds december van 2 woningen die volledig waren ingestort en het lijkt erop dat de basis kennis nog steeds bij een aantal bewoners aanwezig is. Maar zoals gezegd word er omdat de middelen ontbreken teveel gewerkt met te arme basis materialen.
Er is duidelijk overeenstemming dat een snelle aanpak van de toegangsweg waardoor aanvoer met scharrets weer mogelijk wordt een van de eerste stappen moet zijn.
Daarnaast zullen er een aantal huizen, die nu al in de basis zijn aangepakt volgend jaar worden voorzien van een tweede laag met verschillende melanges. MCB zal ook in haar rapportage een aantal voorstellen doen naast de door Boubacar gedane voorstellen en in het dorp besproken tradities.
Het is duidelijk dat de tekeningen van de technische rapportages uit maart tekort schieten en hiervoor zullen wij verder gaan uitzoeken hoe we dit beter kunnen organiseren. Wel is het duidelijk dat we dit gelijktijdig gaan uitvoeren met de realisatie van het project en dat we een selectie zullen gaan maken van de huizen die we completer gaan opmeten.