Introductie Yougo

De Falaise, ofwel rotswand, van Bandiagara (Dogon land) werd in 1989 op de lijst van Wereld Erfgoed opgenomen. Zij werd als cultureel en natuurlijk erfgoed geclassificeerd op basis van de criteria V en VII, en vormt één van de meest omvangrijke, gemengd samengestelde erfgoed gebieden op de Wereld Erfgoed lijst van UNESCO. Het erfgoed strekt zich uit over een oppervlakte van 4.000 km2, en vormt aldus een gebied waar ongeveer 500.000 mensen wonen, verspreid over 289 dorpen. Nando is één van die dorpen. Daarbij beschikt Nando over een bijzondere status, omdat er een Moskee staat die zich in het centrum van het dorp bevindt.

Het Dogon land ligt ten zuiden van de rivier de Niger, niet ver verwijderd van Mopti en van Djenné. De regio is opgedeeld in drie zones: het plateau, de rotswand en de laagvlakte. Het plateau torent als een immens fort tot een hoogte van om en nabij de 300 meter uit boven de omringende vlaktes. Het wordt begrensd door de Falaise van Bandiagara, een rotswand die meer dan 200 kilometer lang is, van het zuidwesten naar het noordoosten georiënteerd. Opeenvolgende golven van immigratie zorgden voor de bevolking van het gebied. In de afgelopen eeuwen moesten mensen van heel verschillende afkomst hetzelfde gebied delen, niet zelden gepaard gaande met schade en met conflicten. Vandaag de dag wordt de oorspronkelijkheid van het Dogon land gekenmerkt door de ethnische, culturele en linguïstische diversiteit in het gebied. Er bestaat niet zoiets als een homogene Dogon samenleving. Net zoals vele andere maatschappijen die op landbouw gefundeerd zijn, kennen de Dogon geen gecentraliseerde machtsstructuur. Politieke en religieuze autoriteit berust bij de dorpsoudsten. Iedere regio in Dogon land kent eigen tradities, overeenkomend met de verscheidenheid van het geheel. Er bestaat een overvloed aan variaties in geloof, mythes en geschiedenis.

Niet zo ver van de Falaise van Bandiagara, maar wel duidelijk losstaand daarvan liggen de dorpen Yougo, Yougo Piri, Yougo Na en Yougo Dogorou. Zij behoren tot de allermooiste dorpen op de lijst van Unesco. Het overweldigende bewustzijn van verzonken tijd wordt opgeroepen door de aanwezigheid van de goed geconserveerde Tellem huizen en tombes, die op soepele en gracieuze wijze ingebed zijn in de cultuur en de architectuur van de Dogon dorpen. Yougo Dogorou heeft een bijzondere status en betekenis voor het hele Dogon land. De unieke culturele plaats die dit dorp inneemt is gebaseerd op zijn rol. In dit dorp is het genootschap van de maskers gevestigd en alle belangrijke feesten, zoals het Sigiri feest dat eens in de 60 jaar gevierd wordt en de Dama feesten, vangen hier aan. Alle begrafenissen voor de Hogons, de heilige mannen in de Dogon samenleving, vinden in dit dorp plaats en hun stoffelijke resten worden in tombes geplaatst in hoog gelegen grotten.

Vanaf het moment van onze eerste tochten in 1972 was het duidelijk dat het, door hun geïsoleerde ligging, heel erg lastig is om de dorpen van de Yougo te bereiken. Vanaf 1981 (zie de foto ‘Op de weg van Koundou naar Yougo, 1981’, pagina 6, op deze foto is Herman Haan zichtbaar) zijn we begonnen met het aanleggen van waterdammen om drinkwater te kunnen verschaffen in de nabijheid van het dorp. Ons laatste water project dateert van 2009 in Yougo Na. Er zijn verschillende plannen gemaakt voor de renovatie van delen van het dorp.

Het in dit document voorliggende project is geformuleerd door de Stichting Dogon Onderwijs in samenwerking met LEVS architecten Amsterdam, het NAi (Nederlands Architectuurinstituut) en de Mission Culturelle de Bandiagara, de gedecentraliseerde overheidsinstelling die belast is met de bescherming en het behoud van het Unesco erfgoed. Het project zal in de toekomst gesteund worden door de diverse organisaties die in dit document in het bijzonder en met een blijk van erkentelijkheid genoemd worden. De aanvang van dit project is te zien als een respons op zorgen die tot uitdrukking gebracht zijn door de leiders van het dorp Yougo, de chef van de regio Sangha en door verschillende andere dorpen en inwoners van Dogon land. Op grond van zijn culturele positie zal Yougo nimmer verlaten worden maar dat biedt nog geen garantie tot behoud van de kwaliteit van het dorp zonder steun van buitenaf.