Désolé, cet article est seulement disponible en Néerlandais.
Bandiagara Klif
In het midden van Mali vind je de Bandiagara Klif: een 100 – 200 meter hoge rotswand aan de zuidrand van de Sahel die zich over een lengte van meer dan 150 kilometer uitstrekt. Dit gebied staat bekend als Pays Dogon. De grenzen zijn niet strikt bepaald. In Pays Dogon leven de Dogon (landbouwers) en de minder talrijke nomadische Peul (veehouders). De dorpen van de Dogon liggen bovenop het plateau, tussen de rotsblokken aan de voet van de klif, maar ook verderop, midden op de vlakte. De plaats Sangha is de culturele hoofdstad van Pays Dogon.
Landschap in Lagen
Pays Dogon strekt zich uit van de steile klif tot de lager gelegen vlakte in het oosten. Het landschap laat een patroon van ‘cellen’ zien, die zich langs de klif herhalen. Elke cel omvat de kern van een oud Dogon-dorp, met bijbehorende heilige plaatsen op de klif. Aan de voet van de klif zijn er uitbreidingen, met moestuinen, ruimte voor vee en oude akkers. Dan volgt het oudste en hoogste duin, met erachter akkers voor landbouw. Op 1 tot 5 kilometer van de klif bevindt zich een dorp van de derde generatie, verbonden door familielijnen en met dezelfde naam als het oude dorp bi de klif. Op enige afstand vind je vierde of vijfde generatie Dogon dorpen. Langs de klif herhalen deze landschapselementen zich, met assen ongeveer 200 tot 400 meter uit elkaar. Er zijn ook Peul dorpen, herkenbaar aan de architectuur van de huizen. In veel dorpen leven Peul en Dogon samen – beide met behoud van eigen taal en cultuur.
Complexe Omstandigheden
In Pays Dogon lijken alle soorten wereldproblematiek samen te komen. Armoede, strijdende bevolkingsgroepen, geweld, banditisme, jihadisme, bevolkingsgroei en klimaatverandering spelen een rol. Sinds 2012 is het onrustig in heel Mali en de laatste jaren ook in het werkgebied van ADI en PPD. Vanaf 2021 zijn er echter ook positieve ontwikkelingen te melden. Door lokale vredesinitiatieven, vanuit de bewoners zelf, is het in delen van Pays Dogon relatief rustig. Langs de belangrijkste aanvoerroute – de weg van Bandiagara naar Bankass – blijft het nog steeds onveilig. Het team van ADI is volledig ingesteld op deze situatie en is, met alle voorzorgsmaatregelen en door aanwezigheid op vier plekken in Pays Dogon, ieder jaar opnieuw in staat om haar activiteitenprogramma uit te voeren. ‘Vrede en ontwikkeling gaan hand in hand’, aldus directeur Saïdou Teme. ‘Je kunt dit niet los van elkaar zien’. Veel organisaties zijn uit Pays Dogon vertrokken maar wij blijven naast onze mensen staan.’
Landbouw
Landbouw, veeteelt en tuinbouw worden grotendeels op bestaansminimum uitgevoerd. De Dogon landbouwers en Peul veetelers zijn vooral actief om hun eigen gezin te voeden. Slechts een klein percentage van lokale productie komt op de markt. Commerciële landbouw beperkt zich tot een handjevol landeigenaren of grote veeboeren die in staat zijn op grotere schaal te produceren. Afgezien van de traditionele manieren om bijvoorbeeld granen te vermalen tot meel of uien en katoen te verwerken, is er nauwelijks enige infrastructuur om waarde toe te voegen aan de lokale productie. Pays Dogon staat bekend om de productie van uien. De uienteelt is de afgelopen decennia gegroeid, maar heeft ook gezorgd voor een daling van de prijzen. Het gebrek aan goede opslagfaciliteiten speelt hierbij ook een rol. Na de oogst komen de uien allemaal tegelijk op de markt waardoor de winst beperkt blijft. Daarbij kunnen afgelegen dorpen bij gebrek aan transportmogelijkheden nauwelijks profiteren van marktkansen.. Andere belangrijke gewassen zijn sorghum, gierst, pinda’s en sesam. Op kleinere schaal komt uit de tuinderijen – afhankelijk van de watervoorziening – een verscheidenheid aan groenten, zoals sla, bonen, aardappelen, enzovoort. Deze tuinen, die ADI in samenwerking met vrouwengroepen opzet, spelen een belangrijke rol in het verbeteren van de gezinsmaaltijden en het verhogen van inkomsten via de markt.
Voedselzekerheid
De voedselzekerheid in Pays Dogon is de afgelopen jaren in toenemende mate onder druk komen staan. Zandafzettingen op de vruchtbare akkers hebben het akkeroppervlak verkleind. De afname van bouwland in combinatie met een voortdurende bevolkingsgroei maakt dat er steeds meer mensen moeten eten van minder beschikbaar land. Klimaatverandering is een derde factor die het succes van de landbouw in gevaar brengt. De duur van het regenseizoen is veranderd. Zo’n twintig jaar geleden regende het van juni tot oktober. Nu valt tussen augustus en oktober dezelfde hoeveelheid regen, waardoor vruchtbare grond verloren gaat, zowel door zand dat door de duinen stroomt als door tijdelijke wilde rivieren in de vlakte. Het kortere regenseizoen verkort de tijd dat gewassen kunnen groeien, wat resulteert in lagere opbrengsten. Ook heeft het invloed op het vasthouden van regenwater voor later gebruik.
Geschiedenis en Cultuur Pays Dogon
In de 15e eeuw zocht het Dogon volk een goed verdedigbare woonplaats waar zij veilig waren voor slavenhandelaren en de opmars van de islam. Ze vestigden zich op en rond de Bandiagara Klif. Oorspronkelijk woonden hier Tellem, maar toen de Dogon arriveerden was er van dit volk niemand meer over. Hun mysterieuze bouwwerken in de steile kliffen met veel artefacten werden voor de Dogon een plaats voor verering. De Dogon-beschaving kenmerkt zich door een harmonieuze vorm van samenleven en vele rituelen, kleurrijke, gemaskerde dansen en ceremonies en unieke leembouw architectuur. In 1989 riep Unesco Pays Dogon uit tot werelderfgoed. De Dogon vormen de grootste groep in Pays Dogon, in aantal gevolgd door de Peul. Klik hier voor een beschrijving van de cultuur van de sedentaire Dogon en de Peul, die van origine rondtrekkende veehoeders zijn. >
