PRAKTIJK LYCEUM SANGHA
De Burgemeester van de gemeenschap Sangha, Aly Inguo Dolo, heeft ADI gevraagd om een praktijk Lyceum te realiseren in Sangha voor in beginsel 600 maar in de toekomst wellicht 900 leerlingen. ADI heeft de opdracht aangenomen. Op de school, word praktijk onderwijs gegeven in bouwtechniek en landbouwtechniek. Het onderwijs is een vervolgopleiding voor leerlingen uit Sangha en de wijde omgeving. Dat is een regio, waar ongeveer 40.000 mensen wonen en een kleine 10.000 leerlingen op basisscholen zitten. Er is nauwelijks vervolg onderwijs en zeker geen praktisch vervolg onderwijs. De school komt tot stand met de goedkeuring en medewerking van het ministerie van onderwijs. Het word een openbare school voor Jongens en meisjes.
Een belangrijk doel van deze school is het bieden van praktisch onderwijs in het leef- en woongebied van de leerlingen en hun ouders aangepast aan de problemen en condities die er in dat gebied zijn. Deze directe relatie is nieuw en de initiatiefnemers hopen op deze manier een aansluiting te creëren bij de alledaagse opgaven om de landbouw te verbeteren, gebouwen, dammen en wegen te realiseren en cultureel erfgoed te restaureren.
Luchtfoto Sangha, met de tien hoofddorpen en aanduiding schoolterrein
SANGHA
Sangha is een van de belangrijkste centrum dorpen in het Dogon gebied. Het dorp bestaat uit verschillende wijken en gemeenschappen. In Ogol Dah en Ogol Leh die vanouds het meest centraal gelegen zijn, staan al veel scholen waaronder de eerste school in de Dogon die nu ruim 100 jaar oud is. Sangha is ook het dorp van waaruit veel belangrijke onderzoek naar de cultuur van de Dogon is gedaan, onder andere door de Fransman Marcel Griaulle en de Nederlander Herman Haan, omdat de Dogon cultuur en architectuur bijzonder is. Een groot deel van de Dogon met Sangha als centrum is aangewezen als Unesco wereld erfgoed.
Dorpsbijeenkomst op het dorpsplein in Ogol
Het is een complexe opgave om binnen de context van cultuurhistorische waarden en zo dicht bij de authentieke wijken, een groot complex als deze praktische school te realiseren. De uitdaging is om de locatie, de gebouwen en het programma op een vanzelfsprekende manier in te passen met respect voor de tradities van het bouwen in de Dogon.
Structuur dorp structuur in detail woon detail
Doorsnede van het dorp Ogol
Aanzicht van het dorp op de stenenheuvel
HET ONTWERP
De diverse onderdelen zoals lokalen, werkplaatsen, toiletten, bureaus, woningen en opslagruimten zijn bedacht als losse elementen zoals de traditie is in de Dogon: de entree, de graanschuren het huis van de vrouwen zijn als een kralenketting verbonden door een muur van gehakte stenen. Hierdoor ontstaat als vanzelf het erf en het verschil tussen openbaar en privé. Zo zijn ook de gebouwen en het landschap van de school ontworpen als een samenhangende groep van gebouwen.
De gehakte stenen zijn de basis voor het terrein en de ommuring maar ook de basis van de woningen. de bovenbouw van de gebouwen is van stenen van geperste aarde. De gebouwen hebben tongewelven afgesmeerd met rode aarde en cement. De gebouwen hebben verschillende afmetingen, hoogten en detaillering zodat een divers beeld ontstaat. De verschillen zullen samen met de jonge opgeleide metselaars worden bepaald zodat er een eigenheid en verbondenheid ontstaat en wellicht een nieuwe taal met metselen.
Concept doorsnede studie cluster
PROGRAMMA
Het schoolgebouw bestaat uit klaslokalen en ateliers voor drie clusters van activiteiten. Bouwtechniek, landbouwtechniek en algemene kennis vakken. Daarnaast is er een administratief gedeelte met bergruimten en werkplekken voor docenten. Buiten het eigenlijke schoolgedeelte zijn er woningen voor leerkrachten en tuinen waar nieuwe landbouwtechnieken kunnen worden onderwezen. Het is de bedoeling om ruimte te geven voor de ontwikkeling en verbetering van het praktisch onderwijs. De school moet in de toekomst moeten kunnen groeien en zich aanpassen aan ontwikkelingen in het onderwijs. Welke dat zijn…..de toekomst zal het moeten uitwijzen.
Masterplan
De studie clusters (families van lokalen) openen zich naar het schoolplein
OPZET
Bij de opzet van de school is zowel aansluiting gezocht bij het karakter en de ‘korrel’ van de omgeving als bij de organisatie van de traditionele Dogon gemeenschappen. Het beginsel van ‘het dorp is het huis’ zou ook moeten gelden voor de school als geheel. De families wonen in het familiehuis: de ‘Ginna’ en verschillende Ginna’s staan rond een plein. De pleinen staan weer in verbinding met het dorpsplein waar de vergaderplaats: de ‘Taguna’ staat en waar alle belangrijke bijenkomsten plaatsvinden. Hier ontmoet het hele dorp elkaar. De school is opgezet als families van lokalen. Het landbouwonderwijs, de bouwtechniek, de algemene vakken, het wonen en de administratieve ruimten zijn gegroepeerd rond ontmoetingsruimten die weer verbonden zijn met het centrale schoolplein. Het geheel is ingepast in een groen landschap met putten, tuinen en paden. De schoolgemeenschap is zodoende een nieuwe gemeenschap binnen het complex van gemeenschappen in Sangha. De oude wijken zijn op stenen heuvels gebouwd. De schoolgemeenschap is juist op vruchtbare grond gebouwd zodat begroeiing en landbouw mogelijk zijn. De ruimte voor de nieuwe school schoolgemeenschap wordt bepaald door de natuurlijke grenzen van de looproutes en de scheidingen tussen rots en aarde.
Zicht vanaf buiten het schoolterrein
FAMILIE 1: LANDBOUW
Zicht vanaf het schoolplein naar cluster Landbouw
Zicht op de binnenplaats van cluster Landbouw
Plattegrond cluster Landbouw, 1 atelier + 4 lokalen met kantoor
FAMILIE 2: TECHNIEK
Zicht vanaf het schoolplein naar cluster Techniek
Plattegrond cluster Techniek, 2 ateliers + 4 lokalen met kantoor
FAMILIE 3: ALGEMENE KENNIS
Zicht vanaf het schoolplein naar cluster Algemene kennis
Plattegrond cluster Algemene kennis, 1 atelier + 6 lokalen met kantoor
DE GEBOUWEN
Het lokaal
De lokalen zijn vrijstaand en hebben een basis van 7,5 bij 9 meter. De lokalen kunnen verschillend worden uitgevoerd maar hebben allemaal een tongewelf met trekstangen. De taatsramen zorgen voor ligt en schaduw en de kopgevels zijn voorzien van ventilatie openingen. Aan drie zijden is het lokaal opgenomen in de tuin. De muurtjes van gestapelde stenen maken het mogelijk lekker bij het gebouw te zitten. Het lokaal staat op de rotsen. De ongelijke rotsbodem wordt uitgevuld om een vlakke vloer in het lokaal te krijgen. Dat betekent dat het niveau van elk lokaal verschillend is.
Zicht op de klaslokalen
De hangar
De hangar is 9.00 bij 12.00 m en bestaat uit 3 ton gewelven. Er zijn twee basis modellen en daar zijn weer varianten op met gevel invullingen. In beginsel zijn 3 zijden half gesloten tegen de zon maar open voor wind en ventilatie. De verschillende bouwmethoden zijn onderdeel van het leerproces.
Studenten krijgen praktijk onderwijs in de ateliers, bv het metselen van muurtjes
Opslagruimten en werkruimten
Bij elke cluster zijn 2 ruimten van ongeveer 10 m2 voor het sectie hoofd en de opslag van schoolmateriaal. De opslagruimten kunnen net als de ‘graanschuurtjes’ van de Dogon naar behoefte worden aangevuld.
Kantoor- en administratieruimten
Het programma voor de administratie zal met de tijd groeien. In het begin zal de behoefte niet zo groot zijn maar met de tijd toenemen. Ook hier geld een start met weinig ruimte en de tijd zal leren hoeveel er werkelijk nodig is.
Bibliotheek
De bibliotheek is nog niet bepaald en er zal moeten worden onderzocht of deze wel nodig is of dat de bestaande bibliotheek in Sangha in de behoefte kan voorzien.
Ruimte voor leerlingen, traditionele Banco
Een plek voor de leerlingen kan wellicht gecombineerd met andere functies. De leerlingen ruimten worden gebouwd met traditionele banco (leem) onder leiding van een ervaren leem-metselaar uit Djenne. Dit gebouw zal regelmatig onderhoud vergen omdat het gevoelig is voor regen maar dat biedt de mogelijkheid van een levend object bij het onderwijs is restauratie van cultureel erfgoed.
Sanitaire voorzieningen
Per familie van gebouwen zullen er toiletten gerealiseerd worden, rekening houdend met de wind. De woningen krijgen tevens wasruimten.
Woningen
Voorlopig worden 10 woningen gerealiseerd met een eigen ommuurd terrein. De woningen worden uitgerust met een energie zuinige kookgelegenheid.
Entree gebouw en ruimte voor de bewaker.
Een poort vormt de entree van de schoolgemeenschap. Op het poortgebouw komen zonnepanelen en naast het poortgebouw wordt een woning voor de bewaker gebouwd.
Zicht op het entreegebouw
Het landschap en de “tuinen”
Zoals met het metselen gezocht wordt naar een verbinding van de nieuwe en de oude cultuur zo biedt ook het basis ontwerp de ruimte om het terrein in te delen en te verdelen. De gebruikelijke en ingesleten paden en patronen blijven gehandhaafd zoals ook altijd gebeurd bij de aanleg van de uientuinen. Tegelijkertijd moet de tuin de ruimte bieden voor nieuwe technieken en landbouwmethoden. De basis zal vastgelegd zijn maar moet mee kunnen groeien met de veranderen in de tijd.
Water
Van zeer groot belang is een flinke voorraad water om de school en het terrein werkelijk te laten functioneren. Er zullen een aantal fourages worden geslagen en het water zal met pompen die aangedreven worden door zonnepanelen, omhoog worden gepompt naar watertorens en water bassins.
Wind
Elektriciteit zal ook worden opgewekt met windmolens. Windmolens kunnen bovendien gebruikt worden voor het ventileren van de gebouwen. Het is de bedoeling om de opgewekte energie zo veel mogelijk direct te gebruiken zonder dure opslag in bijvoorbeeld accu’s die bijna altijd de zwakke schakel zijn in de energievoorziening in het Dogon gebied. Omdat er ’s nachts geen zon is maar wel wind, is er dag en nacht energie.
Elektriciteit
Er zullen een aantal ruimten in de school worden voorzien van elektriciteit. Het uitgangspunt is duurzame energie. Het energiegebruik blijft beperkt maar als de school in de toekomst een computer lokaal krijgt zal er rekening gehouden moeten worden met een hoger energiegebruik.
DE UITVOERING
De bouw van de school zal in totaal 3 jaar in beslag nemen. De eerste en belangrijke activiteit is het aanleggen en realiseren van voldoende watervoorzieningen. Daarna zal begonnen worden met de aanleg van het gehele terrein en vervolgens zullen de clusters van lokalen worden gebouwd. Het entree gebouw, kantoren en woningen zullen als laatsten worden gerealiseerd. Het eerste jaar zal veel tijd en energie gestoken moeten worden in het hakken van stenen voor de aanleg van het terrein en er zal behoorlijk veel vruchtbare grond aangevoerd moeten worden. De bouw van de eerste schoolgebouwen zal medio november 2014 zijn en de ingebruikname van de eerste cluster in oktober 2015. De leerlingen van de praktische school zullen actief bijdragen aan de realisatie van de school en de schoolomgeving.
De school en de schoolorganisatie is overigens al sinds oktober 2013 gestart in de nabij gelegen gebouwen van de 2e cyclus. Dit is belangrijk omdat de nieuwe school direct na de bouw in gebruik genomen kan worden door een inmiddels opgebouwd team van leerkrachten.
Er zal in de komende jaren worden bijgedragen aan de bouw van de school door de vele dorpen van Sangha, de vereniging van leerlingen, studenten in Bamako en de vereniging van ouders van de leerlingen. Zij kunnen niet veel betalen maar zullen veel praktische zaken op zich nemen zoals het aanvoeren van stenen en grond, de afbakening en inrichting van het terrein en het fourageren van de bouwvakkers.
DIT PROJECT WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR:
Stichting af Jochnick Foundation
